سلامت عروق نقش اساسی در تأمین خون و اکسیژن اندام‌ها دارد. در صورت انسداد یا تنگی رگ‌ها، خطر بروز بیماری‌های جدی همچون سکته قلبی، سکته مغزی و حتی قطع عضو افزایش می‌یابد. برای شناسایی زودهنگام این مشکلات، روش‌های گوناگونی در پزشکی استفاده می‌شود. یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها، تست ABI یا شاخص مچ پا – بازو است. این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا سلامت عروق محیطی، به‌ویژه در پاها، ارزیابی شود.
تعریف و نحوه انجام تست ABI
تست ABI شاخصی است که از تقسیم فشار خون سیستولیک مچ پا بر فشار خون سیستولیک بازو به دست می‌آید. این آزمایش غیرتهاجمی، ساده و کم‌هزینه است. برای انجام آن، بیمار در وضعیت درازکش قرار می‌گیرد. فشار خون هر دو بازو اندازه‌گیری می‌شود، سپس فشار خون سیستولیک هر دو مچ پا با کمک دستگاه داپلر سنجیده می‌گردد. نهایتاً، عدد مچ پا بر بازو تقسیم می‌شود و شاخص ABI محاسبه می‌گردد.
تفسیر نتایج
بیش از 1.0 تا 1.4: طبیعی
بین 0.9 تا 1.0: مرزی
کمتر از 0.9: نشانه بیماری شریان محیطی (PAD)
کمتر از 0.4: انسداد شدید عروق
بیشتر از 1.4: عروق سخت و غیرقابل فشرده (معمولاً در بیماران دیابتی)
کاربردهای بالینی ABI
تشخیص بیماری شریان محیطی
غربالگری بیماران پرخطر (دیابتی‌ها، سیگاری‌ها، مبتلایان به فشار خون بالا)
پیش‌بینی خطر سکته قلبی و مغزی
بررسی تأثیر درمان دارویی یا جراحی عروق
مزایا و محدودیت‌ها
مزایا
بدون درد و غیرتهاجمی
سریع و مقرون به‌صرفه
قابلیت تکرار در فواصل مختلف
محدودیت‌ها
کاهش دقت در بیماران با کلسیفیکاسیون عروق
وابستگی به مهارت اپراتور در کار با داپلر
فقط محدود به اندام تحتانی است
تست عروق ABI
تعریف
تست عروق ABI بیشتر به جنبه‌های عروقی این شاخص اشاره دارد. هدف اصلی آن بررسی عملکرد عروق و شناسایی تنگی یا انسداد جریان خون در پاهاست.
اهمیت بالینی
در بیماران دیابتی یا کسانی که کلسترول بالا دارند، این تست اهمیت ویژه‌ای دارد. کاهش ABI نشانه اختلال در جریان خون است که می‌تواند منجر به زخم‌های مزمن، قانقاریا و حتی قطع عضو شود.
ارتباط با بیماری‌ها
PAD یا بیماری شریان محیطی: شایع‌ترین علت کاهش ABI
تصلب شرایین: تجمع پلاک‌های چربی موجب کاهش جریان خون می‌شود
دیابت: سبب آسیب جدی به عروق و کاهش شاخص ABI می‌گردد
بیماری‌های قلبی–عروقی: ABI پایین نشان‌دهنده افزایش احتمال سکته قلبی و مغزی است
مقایسه با سایر روش‌ها
برخلاف آنژیوگرافی یا CT آنژیو که پرهزینه و تهاجمی‌اند، تست عروق ABI ساده، سریع و بی‌خطر است. با این حال، در صورت نتایج غیرطبیعی، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند داپلر رنگی یا آنژیوگرافی را تجویز کند.
توصیه‌های بالینی
افراد بالای ۵۰ سال با سابقه دیابت یا مصرف دخانیات بهتر است این تست را انجام دهند.
بیمارانی که هنگام راه رفتن دچار درد پا می‌شوند، باید تحت تست ABI قرار گیرند.
پیگیری مداوم ABI در بیماران قلبی و عروقی می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
نتیجه‌گیری
تست ABI و به‌طور خاص تست عروق ABI، ابزارهای ساده و حیاتی در تشخیص بیماری‌های شریانی هستند. این آزمایش‌ها نه تنها در شناسایی بیماری شریان محیطی مؤثرند، بلکه به عنوان شاخصی برای ارزیابی خطر بیماری‌های قلبی و مغزی نیز کاربرد دارند. انجام دوره‌ای این تست در بیماران پرخطر می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از سکته، حمله قلبی و عوارض عروقی داشته باشد.