سکته قلبی یا انفارکتوس میوکارد (Myocardial Infarction) یکی از خطرناکترین بیماریهای قلبی است که در صورت تشخیص دیرهنگام میتواند منجر به نارسایی قلب، ایست قلبی یا مرگ شود. شناسایی سریع علائم حمله قلبی میتواند جان بیمار را نجات دهد.
در این مقاله با تمام نشانهها و علائمی که ممکن است هشدار حمله قلبی باشند آشنا میشوید.
فهرست مطالب
Toggleمهمترین علائم حمله قلبی
1. درد قفسه سینه (Chest Pain or Discomfort)
• شایعترین علامت
• به صورت درد، فشار، سنگینی، سوزش یا احساس فشردگی
• اغلب در وسط یا سمت چپ قفسه سینه
• ممکن است بیش از چند دقیقه طول بکشد یا بیاید و برود
2. درد منتشرشونده (Radiating Pain)
• درد ممکن است به شانه، بازوی چپ، گردن، فک، یا پشت سرایت کند
• در برخی موارد درد به بازوی راست یا حتی شکم نیز منتقل میشود
3. تنگی نفس (Shortness of Breath)
• حتی بدون درد قفسه سینه هم ممکن است ایجاد شود
• بیشتر در افراد مسن، دیابتی یا زنان دیده میشود
4. تعریق شدید و ناگهانی (Cold Sweat)
• عرق سرد و غیرمعمول، حتی بدون فعالیت بدنی
• نشانهای از استرس شدید سیستم عصبی خودکار است
5. احساس سبکی سر یا سرگیجه (Dizziness or Lightheadedness)
• ممکن است همراه با بیحالی یا غش باشد
6. حالت تهوع یا استفراغ
• بخصوص در زنان، گاهی تنها علامت سکته قلبی است
• ممکن است با سوءهاضمه یا درد معده اشتباه گرفته شود
7. خستگی شدید و غیرعادی (Unusual Fatigue)
• ممکن است چند روز قبل از حمله قلبی نیز وجود داشته باشد
• بیشتر در زنان و سالمندان دیده میشود
8. تپش قلب (Palpitations) یا ضربان نامنظم
• بهویژه در افراد با سابقه بیماری قلبی یا فشار خون بالا
درد یا فشار در قفسه سینه یکی از هشدارهای اصلی سکته قلبی است که نیاز به رسیدگی فوری دارد.
درد قفسه سینه
درد قفسه سینه یکی از شایعترین و هشداردهندهترین علائم سکته قلبی محسوب میشود. این درد معمولاً بهصورت احساس فشار، سوزش، سنگینی یا فشردگی در مرکز یا سمت چپ سینه بروز میکند. ممکن است مداوم باشد یا بهصورت نوسانی ظاهر شود. بیتوجهی به این علامت میتواند بسیار خطرناک باشد؛ در نتیجه باید سریعاً پیگیری و ارزیابی پزشکی صورت گیرد.
درد منتشرشونده
درد منتشرشونده معمولاً از قفسه سینه آغاز شده و به نواحی دیگر مانند شانه، بازو (بهویژه سمت چپ)، گردن، فک یا پشت انتشار مییابد. این نوع درد نشانهای هشداردهنده از سکته قلبی است و نباید با دردهای عضلانی یا عصبی اشتباه گرفته شود. در صورت بروز چنین دردی، باید فوراً به اورژانس مراجعه شود.
تنگی نفس
تنگی نفس یکی از علائم مهم سکته قلبی است که ممکن است همراه یا حتی بدون درد قفسه سینه رخ دهد. فرد احساس میکند نمیتواند بهدرستی نفس بکشد یا دچار کمبود هوا شده است. این حالت بهویژه هنگام فعالیت یا حتی در حالت استراحت ظاهر میشود. اگر تنگی نفس ناگهانی و شدید باشد، باید بهعنوان یک هشدار جدی در نظر گرفته شود.
تعریق شدید و ناگهانی
تعریق شدید و ناگهانی، بهویژه اگر بدون فعالیت بدنی یا در هوای خنک رخ دهد، میتواند یکی از علائم هشداردهنده سکته قلبی باشد. این نوع تعریق معمولاً به صورت عرق سرد همراه با احساس اضطراب یا ضعف ظاهر میشود. اگر فردی بدون دلیل مشخص دچار چنین حالتی شود، لازم است بلافاصله وضعیت او توسط پزشک بررسی شود.
احساس سبکی سر یا سرگیجه
احساس سبکی سر یا سرگیجه ممکن است از نشانههای اولیه سکته قلبی باشد. این حالت میتواند همراه با ضعف، تعریق سرد یا تاری دید ظاهر شود. کاهش ناگهانی جریان خون به مغز در اثر عملکرد ضعیف قلب، دلیل اصلی این علامت است. اگر سرگیجه با درد سینه یا تنگی نفس همراه باشد، نیاز فوری به رسیدگی پزشکی وجود دارد.
حالت تهوع یا استفراغ
حالت تهوع یا استفراغ میتواند یکی از علائم کمتر شناختهشده سکته قلبی، بهویژه در زنان، سالمندان و بیماران دیابتی باشد. این حالت ممکن است با درد قفسه سینه، تعریق یا سرگیجه همراه شود و با مشکلات گوارشی اشتباه گرفته شود. اگر تهوع ناگهانی و بدون دلیل مشخص رخ دهد، باید احتمال حمله قلبی را جدی گرفت و فوراً به پزشک مراجعه کرد.
خستگی شدید و غیرعادی
خستگی شدید و غیرعادی یکی از علائم هشداردهنده سکته قلبی است که اغلب در زنان بیشتر دیده میشود. این نوع خستگی بدون دلیل مشخص رخ میدهد و حتی با استراحت هم بهبود نمییابد. ممکن است فرد احساس کند توانایی انجام فعالیتهای روزمره را ندارد. اگر خستگی ناگهانی، شدید و طولانیمدت باشد، بهویژه اگر با سایر علائم همراه شود.
تپش قلب یا ضربان نامنظم
تپش قلب یا ضربان نامنظم ممکن است نشانهای از اختلال در عملکرد قلب و از علائم سکته قلبی باشد. فرد ممکن است احساس کند قلبش خیلی سریع، خیلی آهسته یا با ریتم نامنظم میزند. این وضعیت گاهی با اضطراب یا احساس سبکی سر همراه است. در صورت بروز ناگهانی و بدون دلیل واضح، بهویژه اگر با درد قفسه سینه یا تنگی نفس همراه باشد.
علائم سکته قلبی قبل از وقوع
پیش از بروز سکته قلبی، بدن ممکن است نشانههایی ظریف اما هشداردهنده ارسال کند. در ادامه مهمترین این علائم را مرور میکنیم:
-
خستگی
احساس خستگی شدید و مداوم حتی بدون فعالیت، میتواند نشانهی کاهش پمپاژ خون توسط قلب باشد. -
درد و سوزش قفسه سینه
درد یا فشار مبهم، سوزش یا حس سنگینی در قفسه سینه که میتواند گاهبهگاه ظاهر شود. -
دشوار شدن تنفس
تنگی نفس حتی هنگام استراحت، ممکن است نشانهای از نارسایی قلبی یا کمبود اکسیژنرسانی باشد. -
تعریق ناگهانی
عرق سرد و بیدلیل، بهویژه در حالت استراحت یا در شب، یکی از علائم هشداردهندهی جدی است. -
غش و سرگیجه شدید
کاهش خونرسانی به مغز میتواند باعث احساس سبکی سر یا حتی بیهوشی شود. -
برهم خوردن ریتم ضربان قلب
تپش قلب نامنظم یا احساس کوبشهای غیرعادی در قفسه سینه ممکن است نشانه اختلال در فعالیت الکتریکی قلب باشد. -
سرفههای پیدرپی
سرفه خشک یا با خلط کفآلود، گاهی به دلیل تجمع مایع در ریهها در اثر اختلال قلبی رخ میدهد. -
دلدرد
درد در ناحیهی بالای شکم یا احساس سوءهاضمهی مکرر ممکن است نشانهی غیرمعمول مشکلات قلبی باشد. -
حالت تهوع
تهوع و ناراحتی معده بدون دلیل خاص میتواند با کاهش جریان خون به دستگاه گوارش مرتبط باشد. -
بیخوابی
مشکل در به خواب رفتن یا بیدار شدنهای مکرر شبانه ممکن است نشانهای از فشار داخلی یا اضطراب قلبی باشد. -
تورم دست یا مچ پا
احتباس مایع ناشی از کاهش عملکرد پمپاژ قلب میتواند باعث تورم اندامها شود. -
عوض شدن تن صدا
تغییر ناگهانی در صدا یا گرفتگی آن ممکن است به علت فشار مایعات در ناحیهی ریهها باشد.
نشانههای خاموش حمله قلبی
نشانههای خاموش حمله قلبی معمولاً بدون درد مشخص در قفسه سینه اتفاق میافتند و به همین دلیل، بسیاری از افراد آن را با مشکلات ساده مثل خستگی یا اضطراب اشتباه میگیرند. این علائم میتوانند شامل تنگی نفس در حین استراحت یا فعالیت سبک، تعریق ناگهانی، حالت تهوع، سرگیجه یا درد پراکنده در شانه و پشت باشند. در بعضی موارد، فرد فقط یک احساس ناخوشایند کلی در بدن دارد که دلیل آن را نمیداند.
این نوع علائم بهویژه در افراد دیابتی و زنان بیشتر مشاهده میشود. برخلاف تصور رایج، حمله قلبی همیشه با درد شدید آغاز نمیشود. گاهی تنها یک نشانه خفیف، آغازگر یک مشکل جدی است. درک این تفاوتها کمک میکند هشدارهای بدن را بهتر بشناسیم و تصمیمهای دقیقتری در مواجهه با وضعیتهای غیرعادی بگیریم.
علائم حمله قلبی در افراد دیابتی و سالمند
علائم حمله قلبی در افراد دیابتی و سالمند معمولاً با علائم کلاسیک تفاوت قابل توجهی دارد. افراد دیابتی به دلیل آسیب عصبی ناشی از نوروپاتی دیابتی، ممکن است درد قفسه سینه را به شکل واضح احساس نکنند و حمله قلبی در آنها به صورت «خاموش» یا بدون درد بروز کند. این افراد بیشتر از خستگی غیرعادی، تنگی نفس، تعریق سرد، سرگیجه و حالت تهوع شکایت دارند که اغلب این علائم بهدرستی تشخیص داده نمیشوند. چنین وضعیتی باعث تأخیر در تشخیص و درمان میشود و ریسک بروز عوارض جدی قلبی را افزایش میدهد.
سالمندان نیز معمولاً با نشانههای غیرمعمول مانند گیجی، ضعف عمومی، درد پراکنده در نواحی گردن، فک یا پشت به جای درد شدید قفسه سینه مراجعه میکنند. این علائم غیرکلاسیک گاهی موجب سردرگمی پزشکان و بیماران میشود و حمله قلبی را دیرتر شناسایی میکنند. بنابراین، آگاهی از این علائم پنهان و غیرمعمول در این گروههای پرخطر برای پیشگیری و درمان به موقع بسیار اهمیت دارد (American Heart Association, 2024).
علائم حمله قلبی در زنان
علائم حمله قلبی در زنان میتواند با آنچه معمولاً در مردان دیده میشود متفاوت باشد. برخلاف درد کلاسیک و شدید قفسه سینه، در بسیاری از زنان این درد ممکن است وجود نداشته باشد یا بسیار خفیف باشد. بهجای آن، نشانههای غیرمعمولتری ظاهر میشوند که گاهی نادیده گرفته میشوند یا با مشکلات گوارشی و اضطرابی اشتباه گرفته میشوند. از جمله این علائم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
-
تهوع یا سوءهاضمه، گاهی همراه با احساس سنگینی معده
-
احساس اضطراب، بیقراری یا تنش بدون دلیل مشخص
-
درد در ناحیه پشت، بهویژه بین دو کتف
-
خستگی شدید و غیرعادی حتی بدون فعالیت بدنی
-
تنگی نفس خفیف در حالت استراحت یا هنگام فعالیت کم
این علائم ممکن است ساعتها یا حتی روزها قبل از حمله قلبی ظاهر شوند. بنابراین، شناخت این نشانهها و اقدام سریع برای بررسی پزشکی میتواند نقش مهمی در حفظ سلامت قلب زنان ایفا کند.
علائم سکته قلبی در مردان
سکته قلبی در مردان معمولاً با علائم کلاسیکتر و قابل شناساییتری نسبت به زنان بروز میکند. مهمترین و رایجترین علامت در مردان، درد یا احساس فشار در ناحیه قفسه سینه است. این درد اغلب به صورت فشردگی، سنگینی یا سوزش توصیف میشود و ممکن است به بازوی چپ، گردن، فک، پشت یا حتی شکم گسترش یابد. در برخی موارد، درد میتواند بهصورت متناوب ظاهر شده و ناپدید شود، یا بهطور مداوم بیش از چند دقیقه ادامه یابد.
علاوه بر درد قفسه سینه، علائم دیگری نیز در مردان دیده میشود که شامل تنگی نفس، تعریق سرد و ناگهانی، تهوع، استفراغ، سرگیجه، ضعف شدید و احساس اضطراب بیدلیل است. برخی مردان ممکن است این نشانهها را نادیده بگیرند یا به مشکلات گوارشی یا خستگی نسبت دهند که همین امر باعث تأخیر در مراجعه به پزشک و افزایش خطر آسیب به عضله قلب میشود.
بر اساس گزارش رسمی منتشرشده در وبسایت معتبر Mayo Clinic، درد قفسه سینه در مردان معمولاً بهعنوان اولین و واضحترین علامت حمله قلبی ظاهر میشود. اما با این حال، علائم همیشه با شدت بالا بروز نمیکنند و گاهی خفیف و گذرا هستند، بهویژه در مردان مسن یا دارای بیماریهای زمینهای مثل دیابت.
شناسایی این علائم و واکنش سریع به آنها نقش حیاتی در کاهش آسیب قلبی و افزایش شانس بقا دارد. آگاهی عمومی درباره این نشانهها، بهویژه در میان مردان در سنین میانسالی و سالمندی، میتواند نقش مؤثری در پیشگیری از مرگهای ناگهانی ناشی از بیماریهای قلبی ایفا کند.
علائم هشداردهنده حمله قلبی در بیماران خاص:
دیابتیها:
ممکن است حمله قلبی بدون درد یا با علائم گوارشی باشد (سکته خاموش)
سالمندان:
تنگی نفس، سردرگمی، ضعف، بدون درد
زنان:
حالت تهوع، سرگیجه، درد فک یا گردن، خستگی
بیماران کلیوی:
گاه بدون هیچ علامتی واضح
سوالات متداول درباره سکته قلبی
خیر. برخی افراد بهویژه زنان، سالمندان و بیماران دیابتی ممکن است بدون درد قفسه سینه دچار سکته قلبی شوند.
سکته قلبی به دلیل انسداد عروق قلبی رخ میدهد، در حالی که ایست قلبی نتیجه اختلال الکتریکی و توقف کامل ضربان قلب است.
بله. استرس مزمن و ناگهانی میتواند از عوامل تحریککننده حمله قلبی باشد.
بله. هرچند شیوع آن در سنین بالا بیشتر است، اما سبک زندگی ناسالم میتواند باعث سکته قلبی در جوانان نیز شود.
تا حد زیادی بله. با تغذیه سالم، ورزش منظم، ترک سیگار و کنترل فشار خون و چربی خون میتوان خطر را کاهش داد.
نوار قلب (ECG)، آزمایش آنزیمهای قلبی (تروپونین)، اکوکاردیوگرافی و آنژیوگرافی از جمله روشهای تشخیصی هستند.
در برخی موارد بله، اما حتماً باید زیر نظر پزشک یا با راهنمایی اورژانس مصرف شود.
بسته به شدت سکته، چند هفته تا چند ماه استراحت و توانبخشی تحت نظر پزشک توصیه میشود.
در برخی افراد، حمله قلبی ممکن است شب یا بامداد رخ دهد، بهویژه در شرایط استرس یا فشار عصبی.
بله. اگر سبک زندگی اصلاح نشود و داروها بهدرستی مصرف نشوند، خطر حمله قلبی مجدد وجود دارد.
اگر هر یک از علائم بالا بیش از ۵ دقیقه ادامه پیدا کرد، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. هر دقیقه تأخیر میتواند باعث مرگ بخشی از عضله قلب شود.
منتظر نمانید تا درد خودبهخود رفع شود
* از خوددرمانی یا مصرف داروهای مسکن بدون نظر پزشک خودداری کنید
* رانندگی نکنید؛ از دیگران بخواهید یا با اورژانس تماس بگیرید